W 45 wydaniu cyklu: Ciekawe interpretacje GUNB przybliżamy zagadnienia z zakresu kontroli i nadzoru nad produkcją wyrobów budowlanych w zakładach prefabrykacji elementów żelbetowych. Wyjaśniamy czy w takich zakładach konieczne jest zatrudnianie osób, które posiadają uprawnień budowlanych.

Pytanie

Czy zakład prefabrykacji elementów żelbetowych, który produkuje prefabrykaty według norm zharmonizowanych i posiada odpowiednie certyfikaty wydane przez jednostkę notyfikowaną, musi zatrudniać osobę, która posiada uprawnienia budowlane?

Odpowiedź

W procesie wytwarzania i wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych żadna z osób, która w nim uczestniczy nie musi posiadać uprawnień budowlanych.

Takiego obowiązku nie nakładają przepisy ustawy – Prawa budowlanego, ustawy o wyrobach budowlanych ani rozporządzenia Nr 305/2011.

Jednak jeżeli wyroby budowlane, które stanowią konstrukcyjne elementy budowlane, są wytwarzane na terenie budowy, to osoba sprawująca nadzór i kontrolę nad ich wytwarzaniem ma obowiązek posiadania uprawnień budowlanych.

Wyjaśnienia

Wyroby budowlane objęte normami zharmonizowanymi w rozumieniurozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 podlegają obowiązkowo wymaganiom tego rozporządzenia, w tym:

• obowiązkowi sporządzania przez jego producenta deklaracji właściwości użytkowych przy wprowadzeniu takiego wyrobu do obrotu
• oraz obowiązkowi umieszczenia na wyrobach budowlanych oznakowania CE.

Dla prefabrykatów z betonu, przeznaczonych do zastosowań konstrukcyjnych, ustanowiono szereg norm zharmonizowanych, na przykład:

• EN 1168:2005+A3:2011 Prefabrykaty z betonu – Płyty kanałowe (do zbioru Polskich Norm wprowadzona normą PN-EN 1168+A3:2011),
• EN 12843:2004 Prefabrykaty betonowe – Maszty i słupy (wprowadzona do zbioru Polskich Norm przez PN-EN 12845:2008),
• EN 13225:2013 Prefabrykaty z betonu – Prętowe elementy konstrukcyjne (wprowadzona przez PN-EN 13225:2013-09)
• EN 14843:2007 Prefabrykaty z betonu – Schody (wprowadzona przez PN-EN 1168:2009),
• EN 14992:2007+A1:2012 Prefabrykaty z betonu – Elementy ścian (wprowadzona do zbioru Polskich Norm przez PN-EN 14992+A1:2012).

Deklarację właściwości użytkowych producent sporządza (i określa typ wyrobu) na podstawie ocen i weryfikacji stałości właściwości użytkowych. Przeprowadzane są one w ramach wymaganego dla danego wyrobu budowlanego systemu oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych.

Z przepisów rozporządzenia Nr 305/2011 i załączników ZA  Tablic ZA.2 ww. norm zharmonizowanych wynika zaś, że dla prefabrykatów z betonu, przeznaczonych do zastosowań konstrukcyjnych, objętych normami zharmonizowanymi producent stosuje obowiązkowo system oceny i weryfikacji właściwości użytkowych 2+ – załącznik V tego rozporządzenia. Zastosowanie przez producenta tego systemu wymaga m.in. uzyskania certyfikatu zgodności zakładowej kontroli produkcji, wydanego przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą zakładową kontrolę produkcji. Zgodnie bowiem z postanowieniami ww. załącznika V, system oceny i weryfikacji właściwości użytkowych 2+ przewiduje, że:

1) producent przeprowadza:

• ocenę właściwości użytkowych wyrobu budowlanego na podstawie badań (w tym pobierania próbek), obliczeń, tabelarycznych wartości lub opisowej dokumentacji tego wyrobu,
• zakładową kontrolę produkcji,
• badania próbek pobranych w zakładzie produkcyjnym przez producenta zgodnie z ustalonym planem badań, zaś

2) notyfikowana jednostka certyfikująca zakładową kontrolę produkcji podejmuje decyzję w sprawie wydania, ograniczenia, zawieszenia lub wycofania certyfikatu zgodności zakładowej kontroli produkcji na podstawie wyników ocen i weryfikacji przeprowadzonych przez tę jednostkę:

• wstępnej inspekcji zakładu produkcyjnego i zakładowej kontroli produkcji,
• kontynuacji nadzoru, oceny i ewaluacji zakładowej kontroli produkcji.

Należy przy tym zauważyć, że ani rozporządzenie Nr 305/2011 (w tym unormowania systemów oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych), ani ustawa o wyrobach budowlanychnie odnoszą się do kwestii zatrudniania w zakładzie prefabrykacji lub w jakimkolwiek innym zakładzie produkcyjnym osoby z określonymi, specjalnymi uprawnieniami.

Natomiast zgodnie z przepisami ustawy – Prawo budowlane, uznawana za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie jest działalność związana z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, w tym:

• działalność obejmująca projektowanie,
• sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych,
• sprawowanie nadzoru autorskiego,
• kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi,
• kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych,
• nadzór i kontrola techniczna wytwarzania tych elementów.

Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie mogą wykonywać wyłącznie osoby, które posiadają odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową:

• dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z  wykonywaną funkcją,
• stwierdzone decyzją, zwaną „uprawnieniami budowlanymi”, wydaną przez organ samorządu zawodowego.

Warunkiem uzyskania uprawnień budowlanych jest zdanie egzaminu ze znajomości procesu budowlanego i umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej.

Podsumowanie

Ustawa – Prawo budowlane wskazuje na konieczność posiadania odpowiednich uprawnień budowlanych np. przy projektowaniu obiektów czy kierowaniu budową. Ustawa o wyrobach budowlanych i rozporządzenie Nr 305/2011 nie nakładają takiego obowiązku na żadną z osób, które uczestniczą w procesie wytwarzania i wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych. Ustawa – Prawo budowlane nie ma zatem zastosowania w sytuacji, w której wytwarzane są wyroby budowlane wprowadzane do obrotu lub udostępniane na rynku. Dlatego, że takie czynności odbywają się poza procesem budowlanym i są regulowane przepisami, które określają warunki i zasady wprowadzania do obrotu lub udostępniania na rynku wyrobów budowlanych.

Zatem np. osoba, która sprawuje nadzór i kontrolę nad wytwarzaniem wyrobów budowlanych, w tym konstrukcyjnych elementów budowlanych, produkowanych w zakładzie produkcyjnym nie ma obowiązku posiadania uprawnień budowlanych.

Odmienna sytuacja występuje w przypadku, kiedy wyroby budowlane – prefabrykaty z betonu do zastosowań konstrukcyjnych, które stanowią konstrukcyjne elementy budowlane, są wytwarzane na terenie budowy. Wówczas osoba, która sprawuje nadzór i kontrolę nad ich wytworzeniem ma obowiązek posiadania uprawnień budowlanych.

Postawa prawna

1. Ustawa - Prawo budowlane: art. 12 ust. 1 pkt 1, 2 i 3
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG: art. 4 ust. 1, art. 8 ust. 2, art. 28 ust. 1 i 3, art. 65 ust. 2
3. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) Nr 568/2014 z dnia 18 lutego 2014 r. zmieniającym załącznik V do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 dotyczący oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobów budowlanych: pkt 1.3

O cyklu

W cyklu edukacyjnym: Ciekawe interpretacje GUNB wyjaśniamy wybrane przepisy prawa, które mogą budzić wątpliwości lub rozbieżne interpretacje. Znajdują się tu interpretacje przepisów ustawy – Prawo budowlane i ustawy o wyrobach budowlanych, jak również wyroki sądów, orzeczenia, odpowiedzi na pytania, wyjaśnienia.

Więcej interpretacji znajdziesz tu: Ciekawe interpretacje GUNB

Zapraszamy także do śledzenia nas na LinkedIn: profil GUNB